Çayır ve meraların ıslahı

Çayır ve meralar, aşırı otlatma ve yanlış yönetim nedeniyle, olması gereken kalite derecesinden uzaklaşarak daha düşük kaliteli meralarda dönüşmüşlerdir. Mera miktarı, 50, 60 yıl öncesine göre yüzde 70 azalmış, verimleri de önemli ölçüde düşmüştür.

Düşük kalitelideki bu verimsiz meraların verimlerini yükseltmek, bu meralardan en yüksek verimi elde etmek ve elde edilen yemin kalitesini artırmak için yapılan işlemlerin hepsine çayır ve mera ıslahı denir. Yapılan ıslah çalışmalarında birinci amaç, çayır meralarda üretilen otun miktarını ve kalitesini artırmak, ikinci ise üretilen bu ottan hayvanların en iyi şekilde faydalanmasını sağlamaktır.

Bir meranın ıslahında yukarıda belirtilen uygulamaların hepsi birden olabileceği gibi, bazen bir kısmını uygulamak da yeterli olabilir. Hangi uygulamaların yapılacağı, meranın durumuna göre belirlenir. Örneğin, kalitesi bozulmamış bir mera için otlatmanın düzenlenmesi ve uygun bir gübrelemenin yapılması meranın ıslahı için yeterli gelirken, mera vasfını hemen hemen kaybetmiş düşük kaliteli bir meranın iyileştirilmesi için bütün ıslah yöntemleri uygulansa bile istenen sonuç alınmayabilir.

Meralardan en iyi şekilde yararlanmada, meraların ıslah edilmesi önemli olduğu kadar meraların doğru yönetilmesi yani doğru otlatılması da önemlidir. Doğru otlatma, merada üretilen otun özelliğine uygun, meranın besleyebileceği kadar hayvan sayısıyla bir otlatma planına göre, meranın uygun zamanda otlatılmasıdır. Ancak, uygulamaya bakıldığında bu işin söylendiği kadar kolay olmadığı görülmektedir.

Meralar üzerinde yıllardır uygulanan bilinçsiz ve aşırı otlatmanın devam etmesi, yürütülen ıslah çalışmalarında, yapılan tavsiyelere istendiği ölçüde uyulmaması gibi nedenlerle, mera ıslah çalışmalarında istenen sonuçlara pek ulaşılmış değildir. Bunun en büyük sebebi, meraların kullanıcısı durumunda olan çiftçilerin yeterli bilince sahip olmaması, yapılan ıslah çalışmalarının önemini tam olarak kavrayamamış olmasından kaynaklanmaktadır. Bu nedenle, çayır ve meralardan faydalananların eğitimden geçirilmesi büyük önem arz etmektedir.

Mera ıslahına başlamadan önce, meranın bozulmasına neden olan yanlış uygulamaların ortadan kaldırılması gerekir. Meraların doğru yönetilmesi, ıslahın birinci adımını oluşturmaktadır. Bir merayı ıslah etseniz bile, eğer doğru yönetmeyi başaramazsanız kısa sürede tekrar bozulacaktır.

Çayır ve meranın ot üretimi artar. Çayır ve merada üretilen otun kalitesi yükselir. Hayvansal üretim miktarı artar, üretim maliyeti düşer. Çayır ve meralarda hayvanların sevk ve idaresi kalaylaşır. Çayır ve meralarda bulunan zehirli otlardan kaynaklanan hayvan zehirlenmeleri azalır. İyi meralarda toprak erozyonu daha az olur, yağmur suları toprak tarafından daha çok emilir.

Bir meranın ıslahına karar vermeden ve ıslah çalışmasına başlamadan önce dikkat edilmesi gereken bazı noktalar vardır. Bunların önemli olanları şu şekilde sıralanabilir. 1)Çayır ve mera ıslahı çalışması yapılırken mutlaka mera uzmanlarının bilgisine başvurulmalıdır. 2)Yapılacak ıslah çalışmasını ekonomik olmasına dikkat edilmeli, elde edilecek kazanç, yapılan masraftan fazlaysa ıslah çalışmasına başlanmalıdır. 3)Islah çalışması sırasında gerekli olacak malzeme, alet ve ekipman önceden hazır hale getirilmelidir. 4)Hayvanların beslenme ihtiyacını karşılayacak yem ve ot ihtiyacı önceden tespit edilerek, çayır ve meraların otlatmaya kapatıldığı dönemde, kullanıma hazır olmalıdır.

5)Islah çalışması sırasında yapılan uygulamalarda, en ucuz ve etkili yöntemler tercih edilmeli, fazla masraflı uygulamalardan kaçınılmalıdır. 6)Çevrede yapılan başarılı uygulamalar takip edilerek, elde edilen tecrübelerden yararlanılmalıdır. 7)İstilacı ve zehirli bitkilerle mücadele gerektiği zaman, bunun için en uygun zaman seçilmeli, en etkili, ucuz yöntemler kullanılmalıdır. 8)Islah için mera seçilirken, toprak yapısına, arazinin eğimine, bölgenin iklim koşullarına vb. basılmalı ve yüksek verim potansiyeli olan alanlar öncelikli olarak tercih edilmelidir. 9)Merada ihtiyaç duyulan tesis ve yapılar tespit edilerek, merada en az tahribata yol açacak yerlere tesis edilmemelidir. 10)Merada kurulacak tesis ve yapılar için kullanılan malzemeler ucuz ve sağlam olmalı, kolay temin edilenler tercih edilmelidir.

Çayır meraların ıslahında, meradan yararlananların, ıslah çalışmasının her aşamasına katılımı sağlanmalıdır. Alınan kararların uygulanmasında ortak hareket edilmeli, herkesin alınan kararlara uyması temin edilmelidir. Uymayanlar için gerekirse ceza uygulaması getirilmelidir.

Kaynak: Ziya Mutlu / Çiftçi Eğitim Serisi